Рэгіянальная назва на Гарадзеншчыне абабранай ад лупіння бульбы, зваранай у падсоленай вадзе. Традыцыйная штодзённая ежа. Паходзіць ад слова “соль” і з’яўляецца паказчыкам тэхналогіі прыгатавання бульбы з выкарыстаннем солі. Галоўнай асаблівасцю салёнак з’яўляецца тое, што бульба не рэжацца, а пакідаецца цэлай. Такі спосаб прыгатавання садзейнічаў найбольш поўнаму захаванню вітамінаў і крухмалу. Можна меркаваць, што першапачаткова былі распаўсюджаны менавіта стравы з цэлай бульбы. Гэта тлумачыцца простай тэхналогіяй яе прыгатавання, а таксама тым, што пры гэтым не патрабаваліся іншыя кампаненты, якія не заўсёды меліся ў гаспадарцы беларускага селяніна. Таму найбольш спажывалася вараная абабраная бульба – салёнкі або іх кулінарны антыпод – бульба, вараная ў лупінах. Нягледзячы на тое, што бульба вядомая на беларускіх землях з канца ХVII ст., спачатку яна была пэўнай кулінарнай экзотыкай. Больш шырока гэтая культура стала вядома на Гарадзеншчыне толькі з другой паловы ХVIII ст., калі ў мясцовай Эканоміі караля і вялікага князя Аўгуста ІІІ Саксонскага пачалі культываваць вырошчванне бульбы або, як яе і сёння называюць жыхары рэгіёну – “картоплі”. Яшчэ ў пачатку ХІХ ст. бульба была рарытэтам і ў асноўным спажывалася магнатамі і шляхтай. У 1881 г. аўтарка “Літоўскай кухаркі” прапаноўвала ўсяго 14 страў з бульбы, сярод якіх быў “Бульбяны торт з міндалем”. Толькі з другой паловы ХІХ ст. яна трапляе ў рацыён беларускіх сялян і хутка становіцца “другім хлебам”. З гэтага часу трэба адлічваць сапраўдную гісторыю салёнак. На стол салёнкі падаюць з малаком, салёнымі агуркамі, квашанай капустай. Як гарнір салёнкі падыходзяць фактычна для ўсіх мясных страваў.

 

Салёнкі
(Чурык Надзея Пятроўна, вёска Хільмонаўцы, Свіслацкага раёна Гродзенскай вобласці)

1.Узяць 20-25 сярэдніх бульбін, абабраць іх ад лупіння, не рэзаць на кавалкі.

2. Пакласці ў 2-літровую каструлю ці чугунок, заліць вадой да ўзроўню бульбы.

Па жаданню для смаку дадаць 1 маленькую цыбуліну або пару шчыпероў зялёнай

цыбулі (ці кроп, пятрушку).

3. Варыць на сярэднім агні пад прыадчыненай накрыўкай 20–25 хвілін.

4. У канцы варкі дадаць палову сталовай лыжкі солі.

5. Ваду сцадзіць.

6. Салёнкі паcыпаць зеленню: пятрушкай, кропам, шчыперамі цыбулі.

7. Падаць з кіслым малаком (па жаданню - сметанковае масла ці засмажаныя шкваркі

з цыбуляй)