Спрадвечна гэта кулінарнае вынаходства з'явілася і атрымала шырокае шыранне ў асяроддзі габрэяў, якія жылі ў Цэнтральнай і Ўсходняй Еўропе. 

Этымалагічна слова «цымес» узыходзіць да нямецкага выразу, ва ўмоўным перакладзе які азначае — «гарнір» і які складаецца з падставы «для» (па-нямецку — цум) і дзеяслова «ёсць» (эсэн). То бок у даслоўным перакладзе— «для ежы».
Варта адзначыць, што цымес — у габрэяў шматварыянтная страва. Абавязковы інгрэдыент  у ім — морква. І, зазвычай — сухафрукты (чарнасліў, ледзь радзей, у дадатак да чарнасліву — курага і/ці разынкі). Астатняе — у адпаведнасці з традыцыямі, што склаліся ў той ці іншай мясцовасці, і індывідуальнымі густамі сем'яў. 

Гэта страва можа быць саладкай (як прынята, да прыкладу, у польскіх габрэяў) і менш салодкай (такім яго звычайна рыхтавалі габрэі Літвы). А, скажам, у традыцыі габрэяў Венгрыі — запраўляць цымес папрыкай, з-за чаго страва набывае нейкую вастрыню.

Бывае, што ў цымес, апроч морквы, кладуць і іншую гародніну,напрыклад — бульба, цыбуля і фасоля. І атрымваецца самастойная страва, накшталт гародніннага рагу. І калі такі цымес прызначаны для «вегетарыянскай трапезы» (без мяса) — для яго гатавання можна скарыстаць не толькі расліннае, але і вяршковае масла.
 

​

Цымес (а.г. Адэльск):

Жоўтую бручку, моркву, бульбу, мяса (пажадана свініну без косткі) адправіць у чыгунку ў печку, дзе стамляць 3 — 4 гадзіны. Потым стаўчы да аднароднай масы. Цымес смачна есці з салёным агурком.